روحانیت، نهادی است که دارای ساختار و کارکردهایی مختص به خود است. این کارکردها را میتوان به دو دسته کلی (سنتی و موقعیتی) تقسیم کرد. کارکردهای موقعیتی روحانیت، به آن دسته از وظایف و کارکردها اشاره دارد که برحسب موقعیتهای تاریخی آفریده میشوند. همکاری یا مخالفت با قدرت حاکم، مصانعه و یا تصدیگری روحانیت در عرصه سیاستورزی، گونههایی از کارکردهای موقعیتی او هستند که بنا به شرایط تغییر مییابند. بدون تردید، روحانیت در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به چنان موقعیتی دست یافته و سرنوشت خود را با مسائل عمومیتر پیوند زده است. این اثر میکوشد فرصت‌ها و تهدیدهای برآمده در چنین شرایطی را بازخوانی کند، تا از رهگذر آن بتواند ضریب کارآمدی روحانیت را بالا ببرد.
